Problemy z oddychaniem, zaburzenia węchu i dolegliwości bólowe w obrębie nosa, policzków lub oczu przeważnie świadczą o występowaniu stanu zapalnego zatok. Jak długo trwają zmiany zapalne w tej okolicy? Jakie są powikłania w przypadku nieleczonego zapalenia zatok?
Zatoki przynosowe – czym są, gdzie się znajdują i jaką funkcję pełnią?
Mianem zatok określa się wolne przestrzenie, często też nazywane jamami, w obrębie kości twarzoczaszki, których powierzchnia jest wyścielona błoną śluzową, a wnętrze wypełnione powietrzem. Zatoki przynosowe występują symetrycznie i są zlokalizowane:
- nad oczami (zatoki czołowe),
- pomiędzy oczami (zatoki sitowe),
- w środku czaszki (zatoki klinowe),
- między policzkami (zatoki szczękowe).
Funkcja zatok dotyczy układu oddechowego. Wdychane powietrze zostaje właściwie ogrzane i nawilżone, ponadto zatokom przypisuje się funkcję ochronną (dla oczodołów i mózgoczaszki) oraz normalizującą ciśnienie w trakcie oddychania.
Zapalenie zatok – przyczyny
Rozwój zmian zapalnych w obrębie zatok jest przeważnie spowodowany infekcją chorobotwórczymi patogenami np. grzybami, bakteriami i wirusami. Zapalenie zatok jest niejednokrotnie problemem współtowarzyszącym innym chorobom np. astmie, zapaleniu spojówek, katarowi siennemu czy zapaleniu płuc. Ponadto przyczyną zapalenia zatok mogą być mniej oczywiste niedogodności np. przerost migdałków, cukrzyca, choroby autoimmunologiczne czy infekcje dotyczące zębów. W wielu przypadkach problem niedrożnych zatok wynika z podrażnienia błony śluzowej m.in. wskutek wieloletniego palenia papierosów czy oddychania zanieczyszczonym powietrzem.
Jak długo trwa zapalenie zatok?
Czas trwania procesu zapalnego w zatokach jest nierozerwalnie powiązany z poziomem intensywności występującego zakażenia. Stopień nasilenia objawów oraz rozległość zakażenia determinuje to, jak długo choroba będzie utrzymywać się w organizmie. Pod kątem czasu trwania zapalenia zatok wyróżnia się cztery rodzaje:
- ostre zapalenie zatok trwające przeważnie od 3 do 4 tygodni,
- podostre zapalenie zatok utrzymujące się od 4 do 8 tygodni,
- przewlekłe zapalenie zatok, które trwa ponad 8 tygodni.
Wyjątkową formą zmian zapalnych jest tzw. nawracające zapalenie zatok. W tym przypadku mowa o stanie zapalnym, którego czas jest co prawda trudny do dokładnego określenia, ale charakterystyczną cechą jest regularna powtarzalność pomimo wcześniejszego wyleczenia. O nawracającym zapaleniu zatok mowa wówczas, gdy problem występuje minimum 4 razy w ciągu roku.
Jakie są objawy zapalenia zatok?
Część symptomów jest mocno powiązana z lokalizacją zmian zapalnych np. stan zapalny w zatokach szczękowych wiąże się z bólem zębów górnych, z kolei zapalenie zatok klinowych charakteryzuje się dolegliwościami bólowymi w oczodołach. Niemniej jednak we wszystkich przypadkach występują takie objawy jak nadmierna ilość ropnej wydzieliny w nosie, niedrożność przewodów nosowych, gorączka lub stan podgorączkowy, kaszel czy utrzymywanie się nieprzyjemnego zapachu z jamy ustnej, który wynika ze ściekania plwociny po tylnej ścianie gardła.
Zapalenie zatok – powikłania
Choć zmiany zapalne zatok mogą wydawać się niezbyt poważnym problemem, który często jest utożsamiany z intensywniejszą postacią kataru, to w praktyce nie powinien być bagatelizowany. Brak leczenia bądź niewłaściwe leczenie stanu zapalnego zatok może spowodować wiele niebezpiecznych powikłań, wśród których należy wymienić m.in. zapalenie nerwu wzrokowego, zmiany obrzękowe narządu wzroku, ropowicę oczodołu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy ropień mózgu.
Bibliografia:
- Zielnik-Jurkiewicz B., et al. „Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych u dzieci.” Polski Przegląd Otolaryngologiczny 2017, 6: 26-34.
- Wachnicka-Bąk A., et al. „Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 2014, 1(10): 25-31.
- Babiński D., et al. „Zapalenie zatoki klinowej.” Otolaryngologia Polska 2007, 61(4): 452-457.
