Czy bakterie sprawiają, że zapalenie zatok jest uparte?

Bakterie w przewlekłym zapaleniu zatok – dlaczego niektóre zakażenia są tak trudne do wyleczenia? Naukowcy odkryli ciekawe różnice w bakteriach bytujących w nosach osób z polipami nosa i bez nich. Te odkrycia mogą pomóc w zrozumieniu, dlaczego niektóre infekcje zatok są tak uparte i trudne do wyleczenia.

Bakteria Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) często występuje w nosie wielu osób, nie powodując żadnych problemów. Jednak u niektórych pacjentów może przyczyniać się do rozwoju przewlekłego zapalenia zatok przynosowych – dolegliwości, która bywa wyjątkowo trudna w leczeniu, szczególnie gdy towarzyszą jej polipy nosa. Co ciekawe, badania pokazują, że gronkowiec złocisty znacznie częściej kolonizuje jamę nosową u pacjentów z polipami nosowymi (aż u 64% z nich), w porównaniu do pacjentów bez polipów (33%) i osób zdrowych (20%). Naukowcy z Wielkiej Brytanii postanowili sprawdzić, dlaczego tak się dzieje i czy bakterie u osób chorych różnią się czymś od tych u osób zdrowych. Badacze pobrali wymazy z nosa od trzech grup: osób zdrowych, pacjentów z zapaleniem zatok bez polipów oraz pacjentów z zapaleniem zatok i polipami nosowymi.

Jak genetyczne zmiany bakterii wpływają na leczenie przewlekłego zapalenia zatok?

Okazało się, że bakterie gronkowca złocistego u pacjentów z polipami nosa mają pewne wyjątkowe cechy. Niektóre ważne geny odpowiedzialne za zjadliwość bakterii były u nich nieobecne lub uszkodzone. Choć może się to wydawać dobrą wiadomością, naukowcy podejrzewają, że właśnie te zmiany sprawiają, że bakterie stają się trudniejsze do wyeliminowania. „Utrata tych genów może wspierać przetrwanie bakterii poprzez ułatwianie tworzenia specjalnych form komórek bakteryjnych i biofilmów oraz promowanie produkcji przeciwciał IgE poprzez aktywację komórek B” – wyjaśniają autorzy badania. W praktyce oznacza to, że bakterie te nauczyły się ukrywać przed naszym układem odpornościowym i antybiotykami, co czyni je wyjątkowo trudnymi do zwalczenia. Wyobraźmy sobie to jak bakterie, które zbudowały sobie fortecę (biofilm) i schowały się w niej przed „atakami” leków.

Jeszcze ciekawsze jest to, że naukowcy odkryli cztery główne wzorce genów zjadliwości u badanych bakterii. Te wzorce reprezentują różne strategie, które bakterie stosują, aby przetrwać w naszym organizmie. Niektóre bakterie miały geny dla tzw. enterotoksyn – substancji wywołujących długotrwałe zapalenie. Inne posiadały geny umożliwiające im niszczenie naturalnych barier obronnych organizmu. To trochę jak różne taktyki walki, które bakterie stosują przeciwko naszemu ciału. Bakterie pobrane od pacjentów z polipami nosa miały również więcej plazmidów – dodatkowych cząsteczek DNA, które często zawierają geny oporności na antybiotyki. Średnio bakterie od pacjentów z polipami miały prawie dwa razy więcej takich plazmidów niż bakterie od osób zdrowych. To częściowo wyjaśnia, dlaczego te infekcje są tak trudne do wyleczenia za pomocą standardowych leków.

Te odkrycia mogą mieć ogromne znaczenie dla przyszłości leczenia przewlekłego zapalenia zatok. Zamiast stosować te same antybiotyki dla wszystkich pacjentów, lekarze mogliby w przyszłości dobierać leczenie w zależności od konkretnych cech bakterii występujących u danego pacjenta. Byłoby to coś na kształt spersonalizowanej terapii przeciwbakteryjnej. Mogłoby to prowadzić do znacznie skuteczniejszych terapii, szczególnie w przypadkach opornych na standardowe leczenie. Choć badanie objęło stosunkowo niewielką grupę pacjentów, jego wyniki są obiecujące i wskazują kierunek dla przyszłych, większych badań. Lepsze zrozumienie, jak bakterie przystosowują się do życia w zatokach pacjentów z różnymi formami choroby, może pomóc w opracowaniu nowych, skuteczniejszych metod leczenia tej uciążliwej dolegliwości, która dla wielu pacjentów oznacza lata zmagań z nawracającymi infekcjami.

Podsumowanie

Badania wykazały istotne różnice w bakteriach występujących u osób z przewlekłym zapaleniem zatok, szczególnie z polipami nosowymi. Staphylococcus aureus kolonizuje jamę nosową u 64% pacjentów z polipami, 33% bez polipów i 20% osób zdrowych. U pacjentów z polipami bakterie wykazują specyficzne modyfikacje genetyczne, w tym brak lub uszkodzenie genów zjadliwości, co paradoksalnie ułatwia im przetrwanie poprzez tworzenie biofilmów i ukrywanie się przed układem odpornościowym. Bakterie te posiadają również zwiększoną liczbę plazmidów zawierających geny oporności na antybiotyki. Odkrycia te mogą prowadzić do rozwoju spersonalizowanych terapii przeciwbakteryjnych, dostosowanych do konkretnych cech bakterii u danego pacjenta.